Reforma decentralizacyjna jest jednym z najważniejszych elementów przemian demokratycznych, jakie zachodzą w ostatnich latach na Ukrainie. Kluczowym momentem tego procesu było przyjęcie przez ukraiński rząd i parlament regulacji umożliwiających zakończenie procesu formowania jednostek administracji lokalnej (tzw. połączonych gromad) oraz przeprowadzenie w październiku 2020 r. wyborów do nowych struktur samorządowych. Jednocześnie, rząd Ukrainy nadal pracuje nad kompleksowymi ramami prawnymi funkcjonowania poszczególnych szczebli administracji publicznej.

Przemiany demokratyczne na Ukrainie wspierane są przez wiele programów pomocowych różnych zagranicznych donorów. Jednym z najważniejszych tego typu przedsięwzięć jest wieloletni i kompleksowy program funkcjonujący pod nazwą DOBRE (Decentralization Offering Better Results and Efficiency), finansowany przez Amerykańską Agencję ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID). Jest to największy projekt wspierający decentralizację współrealizowany przez polską organizację. Stanowi on odpowiedź na najistotniejsze wyzwania, jakie stoją przed Ukrainą w związku z decentralizacją władzy, a doświadczenia polskich reform i osiągnięcia polskiej samorządności odgrywają w tym procesie bardzo ważną rolę.

Projekt DOBRE jest wdrażany na Ukrainie od 2016 r. przez międzynarodowe konsorcjum, którego liderem jest organizacja Global Communities. Jednym z głównych partnerów tego przedsięwzięcia jest Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego, jako najbardziej doświadczona w zakresie wspierania lokalnej samorządności polska organizacja.

Do 2020 r. program DOBRE był realizowany w 75 tzw. połączonych gromadach, zlokalizowanych w 7 obwodach Ukrainy: dniepropietrowskim, iwanofrankowskim, charkowskim, chersońskim, kirowohradzkim, mikołajowskim oraz tarnopolskim. W 2020 r., w związku z ogromnym zainteresowaniem ukraińskich samorządów, sponsor programu podjął decyzję o jego przedłużeniu do 2022 r. oraz o rozszerzeniu działań na kolejne 25 gromad z dodatkowych trzech obwodów: czernichowskiego, czerniowieckiego oraz zaporoskiego. W sumie więc beneficjentami DOBRE jest już 100 samorządów i społeczności lokalnych!

Celem programu DOBRE jest wsparcie i wzmocnienie zarządzania na poziomie lokalnym, stworzenie lepszych warunków dla rozwoju nowo powstałych ukraińskich jednostek terytorialnych, zwiększenie zaangażowania obywateli w podejmowanie decyzji oraz zapewnienie przejrzystości i rozliczalności działań podejmowanych przez administrację publiczną. Działania projektowe są prowadzone wielotorowo i zapewniają nowym ukraińskim jednostkom terytorialnym kompleksowe wsparcie merytoryczne i finansowe.

Fundacja realizuje komponent programu polegający na wsparciu ukraińskich samorządów w zakresie przygotowania strategicznych planów rozwoju, przy czym bardzo ważnym elementem wszystkich działań jest stosowanie metod partycypacyjnych i budowanie zaufania do nowych struktur samorządowych. Efekty zrealizowanych dotąd przez FRDL prac obejmują m.in. przeprowadzenie diagnoz lokalnych, badań społecznych, partycypacyjnych procesów planowania strategicznego, a także mentoringów wdrażania strategii. W poprzednich latach, Fundacja zorganizowała również serię warsztatów pt. „Akademia Przywództwa”, których celem było rozwijanie kompetencji liderskich ukraińskich samorządowców. Odbyły się też wizyty studyjne do polskich gmin. Ukraińscy goście często podkreślali potrzebę organizacji takich wyjazdów oraz nawiązywania partnerskich relacji z polskimi samorządami. Uzasadniali, że doświadczenia naszego kraju mają dla nich nie tylko walor edukacyjny, ale przede wszystkim stanowią nieocenioną inspirację do działania we własnych społecznościach.

Co niezwykle istotne, wyniki badań oraz ewaluacji pokazują, że dzięki wsparciu zapewnionemu w ramach całego programu DOBRE, poprawie ulega wiele aspektów funkcjonowania ukraińskich samorządów, zarówno samych urzędów, jak i całych społeczności.

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego od wielu lat wspiera demokratyczne przemiany w wielu krajach świata, jednak szczególnie mocne więzi łączą ją z ukraińskimi partnerami. Dzięki tej współpracy, w latach 2007-2020, Fundacja zrealizowała ponad 50 projektów obejmujących różne aspekty budowania demokracji lokalnej. We współpracy z partnerami ukraińskimi Fundacja kieruje się zasadami apolityczności, partnerstwa i szacunku dla niezależności. Podejście to owocuje wieloma ważnymi przedsięwzięciami, które mamy nadzieję kontynuować w kolejnych latach.

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej
im. Jerzego Regulskiego

Zespół DOBRE